รายงานวิชาการ และผลงานวิจัย

สำหรับประเทศที่มีจำนวนประชากรสูงอายุมากที่สุดในโลกคือจีน ในปี 2020 จีนมีประชากรจำนวน 1,439 ล้านคน และมีผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป 250 ล้านคน มีผู้สูงอายุวัยปลาย 80 ปีขึ้นไป 27 ล้านคน รองลงมาคือ อินเดีย มีผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป 140 ล้านคน ผู้สูงอายุวัยปลาย 80 ปีขึ้นไป 13 ล้านคน ตามด้วย สหรัฐอเมริกา มีผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป 76 ล้านคน ผู้สูงอายุวัยปลาย 80 ปีขึ้นไป 13 ล้านคน

แม้ในการแพร่ระบาดของโควิด-19 ในระลอกแรก เมื่อปี 2563 จำนวนการติดเชื้อและการเสียชีวิตของผู้สูงอายุในไทยมีจำนวนไม่มากเมื่อเทียบกับต่างประเทศ แต่มาตรการการ “ปิดเมือง” (ล็อคดาวน์) เพื่อควบคุมการแพร่ระบาด ส่งผลกระทบต่อชีวิตของประชากรทุกกลุ่มวัยทั้ง ในด้านเศรษฐกิจ สุขภาพ และสังคม โดยเฉพาะผลกระทบต่อผู้สูงอายุไทย

นับถอยหลัง..ไทยเข้าสู่สังคมสูงอายุอย่างสมบูรณ์ในปีหน้า รายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ชี้ ตัวเลขเกิด-ตายต่ำ วัยแรงงานลด แต่อัตราผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นมาก จับตาประชากรรุ่นเกิดล้านจะทยอยเป็นผู้สูงอายุตั้งแต่ปี 66

รศ.ดร.สันติ ถิรพัฒน์และคณะ สถาบันพัฒนบริหารศาสตร์ ได้ทำการศึกษาในโครงการวิจัยย่อยที่1 การจัดการทรัพย์สินทางเลือกสำหรับผู้สูงอายุไทย ภายใต้แผนงานวิจัยการศึกษาการจัดการทรัพย์สินสำหรับผู้สูงอายุไทย ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนการวิจัย จากสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้เสนอแนะให้มีการ “ส่งเสริมการใช้กลไกทางด้านตลาดการเงิน” ที่มีอยู่ให้สามารถทำงานได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ในการช่วยเหลือผู้สูงอายุ มากกว่านโยบายที่ภาครัฐจะเข้าไปดำเนินการเองทั้งหมด

แม้ว่าที่ผ่านมาจะมีข่าวคราวเกี่ยวกับผู้สูงอายุที่ถูกฉ้อโกงทรัพย์สินโดยลูกหลานอยู่เสมอๆ แต่ผลการสอบถามความคิดเห็นของผู้สูงอายุ จำนวน 1,091 คน ซึ่งมีช่วงอายุระหว่าง 55 – 70 ปี ใน 6 พื้นที่ ประกอบด้วย กรุงเทพฯและปริมณฑล จังหวัดราชบุรี พะเยา อุบลราชธานี ตราด และนครศรีธรรมราช พบว่าลูกหลาน ยังเป็นกลุ่มคนที่ผู้สูงอายุให้ความไว้วางใจมากที่สุด รองลงมาจาก คู่สมรส หรือ คู่ชีวิต

ผู้สูงวัยหลายคน ได้วางแผนเตรียมตัวที่จะใช้ชีวิตในบั้นปลายอย่างมีคุณภาพ ด้วยการเก็บหอมรอมริบตั้งแต่เมื่อตอนอยู่ในวัยทำงานงานวิจัยของ รศ.ดร.สันติ ถิรพัฒน์และคณะ สถาบันพัฒนบริหารศาสตร์ พบว่าผู้สูงอายุ ส่วนใหญ่สะสมทรัพย์สินไว้ 3 ประเภทคือ 1. อสังหาริมทรัพย์ที่ใช้อยู่อาศัย 2.ทรัพย์สินที่มีสภาพคล่องภายในบ้าน ได้แก่ เงินสด ทองคำ พระเครื่อง เครื่องประดับมีค่า และ3.เงินฝากกับธนาคาร สถาบันการเงิน สหกรณ์ กองทุนหมู่บ้าน กลุ่มออมทรัพย์ หรือองค์กรรับฝากเงินอื่นๆ

การจัดการทรัพย์สินของผู้สูงอายุเป็นเรื่องที่สำคัญ ไม่น้อยไปกว่าเรื่องสุขภาวะ การรักษาพยาบาล หรือการถูกละเมิดสิทธิและความรุนแรงต่อผู้สูงอายุโดยกระบวนการในการจัดการทรัพย์สินผู้สูงอายุไม่ได้มีเพียงแค่การหารายได้และการออมให้เพียงพอ ซึ่งถือเป็นขั้นตอนของการสะสมทรัพย์สินเท่านั้น แต่ยังมีขั้นตอนของการใช้ทรัพย์สิน ซึ่งหมายรวมถึงการพิทักษ์รักษาและบริหารจัดการทรัพย์สินที่สะสมมาได้ให้สามารถรับประโยชน์สูงสุดจากทรัพย์สินนั้นๆ

โครงการวิจัยย่อยที่ 1 การจัดการทรัพย์สินทางเลือกสำหรับผู้สูงอายุไทย ภายใต้แผนงานวิจัยการศึกษาการจัดการทรัพย์สินสำหรับผู้สูงอายุไทย โดยรศ.ดร.สันติ ถิรพัฒน์และคณะ ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยโดยมูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ ได้ทำการสำรวจกลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุจำนวน 1,091 ตัวอย่าง ช่วงอายุระหว่าง 55-70 ปี แยกตาม 6 พื้นที่ คือ กรุงเทพฯและปริมณฑล จังหวัดราชบุรี จังหวัดพะเยา จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดตราด และจังหวัดนครศรีธรรมราช

ด้วยภาวะที่เสื่อมถอยของสภาพร่างกาย รวมถึงปัญหาทางสุขภาพ ทั้งการมองเห็นไม่ชัดเจน การกลั้นปัสสาวะไม่ได้ ข้อจำกัดในการนั่งยอง-เดิน การไม่สามารถเดินคนเดียว หรืออยู่ในภาวะพึ่งพิงต้องมีผู้ดูแล ทำให้ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มมากกว่าทุกช่วงวัย